07 Φεβ Η Ελληνική πραγματικότητα για τη λειτουργία των οδικών μεταφορών
(Cargo, 15.2.2009)
Θέματα θεσμικά, χωροταξικά, νομικής και δημοσιονομικής αναμόρφωσης, καθώς και εκπαιδευτικά κάθε βαθμίδας και επιχειρηματικών δράσεων, χρήζουν οργανωμένης αντιμετώπισης από την πολιτεία σε επίπεδο κεντρικού σχεδιασμού, στοχοποίησης και αποτελεσματικής διευθέτησης για έναν κλάδο, που μπορεί να αναπτύξει νέες για την Ελλάδα δραστηριότητες, νέα επαγγέλματα και να εισφέρει συνάλλαγμα στην οικονομία.
Οι ιδιαιτερότητες της διαμεταφοράς
Η παραγωγή και η ανασυσκευασία ως στατικοί τομείς της εφοδιαστικής αλυσίδας, αναπτύσσονται αυτόνομα και διάσπαρτα, με απαιτήσεις λειτουργικότητας του συγκεκριμένου χώρου. Η διαμεταφορά, ως πιο δυναμικό τμήμα απαιτεί κομβική ανάπτυξη των εγκαταστάσεων της και δικτυακή σύνδεση μέσω οδικών και σιδηροδρομικών αξόνων, για να εξασφαλίσει τη λειτουργικότητα του συστήματος. Η μεταφορά ως η πιο ευέλικτη εκ των τεσσάρων κλάδων αντιμετωπίζει εσωτερικά προβλήματα ανταγωνισμού.
Για να είναι η εφοδιαστική αλυσίδα λειτουργική και αξιόπιστη είναι απαραίτητη η σημειακή χωροθέτηση των υπηρεσιών της εφοδιαστικής, σύμφωνα με το νέο χωροταξικό σχεδιασμό, συνεπώς και με τους διαμεταφορείς ενταγμένους σ’ αυτή.
Στις μεν αποθήκες logistic απαιτείται λειτουργικότητα του αυτόνομου χώρου (στατικό), ενώ στη διαμεταφορά, που οργανώνεται ολόκληρη η μεταφορά απαιτείται λειτουργικότητα του συστήματος (δυναμικό). Άρα οι στατικές μονάδες logistic απαιτούν μεγάλους χώρους και μεγάλους όγκους, οι οποίοι δε δίδονται από τη σημερινή νομοθεσία περί εκτός σχεδίου δόμησης, ενώ οι δυναμικές μονάδες διαμεταφοράς απαιτούν κομβικές οργανωτικές θέσεις στο εφοδιαστικό σύστημα.
Απαίτηση πλέον η θεσμική θωράκιση
Απαιτείται, λοιπόν, δημιουργία νομικού πλαισίου για την εφοδιαστική αλυσίδα με την υιοθέτηση και διάκρισή της σύμφωνα με τη Commission (COM 2006/79 & COM 2006/336) στους τομείς διαχείρισης πρώτων υλών και προϊόντων στο χώρο παραγωγής, μεταφοράς εμπορευμάτων, διαμεταφοράς εμπορευμάτων και εισαγωγής σε αποθήκη, αποθήκευσης και εργασιών σε χερσαίο τερματικό σταθμό.
Δυστυχώς, όμως, ο όρος εφοδιαστική αλυσίδα δεν περιγράφεται σε κάποιο νόμο πλαίσιο, κι έτσι η καθετοποίηση των υπηρεσιών της εφοδιαστιακής καθυστερεί. Είναι λοιπόν ευκαιρία να προσαρμοστούμε σε εφοδιαστικά μοντέλα σύμφωνα με τα ελληνικά γεωγραφικά και πληθυσμιακά δεδομένα ανταγωνιζόμενοι άλλους εναλλακτικούς εμπορευματικούς διαδρόμους.
Απαραίτητη είναι επίσης η αδειοδότηση από το ΥΜΕ με τη δημιουργία μητρώου ελέγχου που να καθοδηγεί οργανωτικά τις επιχειρήσεις, λύνοντας παράλληλα και προβλήματα συναρμοδιότητας των υπουργείων.
Όλα αυτά καθιστούν τις διαμεταφορικές επιχειρήσεις δέσμιες της ανυπαρξίας θεσμικού πλαισίου. Οι διατάξεις ίδρυσης και λειτουργίας διαμεταφορικών επιχειρήσεων αναλώνονται μόνο σε θέματα εγκαταστάσεων και προέρχονται από το νόμο 803/1978 «περί επιβαλλομένων κυρώσεων εις κατόχους φορτηγών αυτοκινήτων…», που σαφώς δεν είμαστε, επηρεασμένο από τις αποκλειστικότητες οργάνωσης της μεταφοράς που παρείχε ο 383/1976 στα Φορτηγά. Έννοιες όπως διαμεταφορά, διαμετακόμιση, logistics και εφοδιαστική αλυσίδα δεν υπήρχαν. Αλλά και η αδειοδότηση των επιχειρήσεων διαμεταφοράς με όρους 30ετίας, που δεν καλύπτουν τις σύγχρονες ανάγκες, ως «σταθμούς» καλύπτει απλά το νομοθετικό κενό.
Αντίστοιχα ξεπερασμένης λογικής είναι και οι διατάξεις του 1995 περί ανάπλασης του Ελαιώνα, χωρίς να έχει ληφθεί μέριμνα για τις διαμεταφορικές επιχειρήσεις που είναι ήδη εγκατεστημένες. Οι ανάγκες της αγοράς δημιούργησαν εκεί προ 20ετίας ένα άτυπο διαμετακομιστικό κέντρο περισυλλογής, ανασυσκευασίας, αναδιανομής και επαναπροώθησης δηλαδή διαμεταφοράς, σε χώρο που βρισκόταν κοντά στους δύο βασικούς οδικούς άξονες, στο κεντρικό λιμάνι, σημειακά ανεπτυγμένο και χωρίς οικιστικό ενδιαφέρον. Δυστυχώς, δε θα μπορούσε να γίνει το ίδιο με τη μετεγκατάσταση των διαμεταφορικιών επιχειρήσεων που ως δυναμικό τμήμα της εφοδιαστικής αλυσίδας προϋποθέτει την εξασφάλιση σημειακής και κομβικής χωροθεσίας με όρους εξασφάλισης της λειτουργικότητας του συστήματος εφοδιασμού και της εξυπηρέτησης του εμπορικού κόσμου.
Μέσα στη μεταβατική 15ετία που λήγει το 2010, δεν οργανώθηκε η εφοδιαστική αλυσίδα, δεν εντάχθηκε σε θεσμικό πλαίσιο, δεν απέκτησε φορέα διαχείρισης, ώστε να τύχει εθνικής στρατηγικής ανάπτυξης νέας δραστηριοποίησης με παράλληλα κέρδη της ελληνικής οικονομίας. Πιθανή συνέχιση της ανοργάνωτης τακτικής θα έχει ως αποτέλεσμα την άναρχη διασπορά των διαμεταφορικών επιχειρήσεων σε όλο το λεκανοπέδιο, σε ακατάλληλες θέσεις, χωρίς δυνατότητα δικτύωσης, ένταξης και συμμετοχής στην επικείμενη αναδιοργάνωση της εφοδιαστικής αλυσίδας. Ανοργάνωτη διαμεταφορά σημαίνει ασύνδετοι τομείς εφοδιαστικής αλυσίδας, αδικτύωτοι και αναποτελεσματικοί.
Για την ευθύνη του μεταφορέα η νομοθεσία ανάθεσης έργου εφοδιαστικής αλυσίδας βασίζεται στον εμπορικό νόμο που «μεταβιβάζει» όλη την ευθύνη στον οργανωτή της μεταφοράς και στους προσκτηθέντες, ενώ θα μπορούσε να υιοθετηθεί η σύμβαση CMR σε κάθε μεταφορά ακόμα και εθνική με παράλληλο ορισμό του ανώτατου ορίου ευθύνης. Έτσι θα διευκολυνθούν οι εξωτερικές αναθέσεις (outsourcing) οι οποίες σήμερα προσκωλύονται λόγω της αυξημένης ευθύνης του ενδιάμεσου, αυξάνοντας το κόστος διαχείρισης της υπηρεσίας.
Προ των ευθυνών τους τα αρμόδια Υπουργεία
Αντίθετα λοιπόν από την αρχική σκέψη της Πολιτείας, ότι οι επιχειρήσεις διαμεταφοράς, ως παροχής υπηρεσιών θα μπορούσαν να μεταστεγαστούν εύκολα οπουδήποτε, επικράτησε η σκέψη για οργανωτική σχεδίαση της μετεγκατάστασης στα πλαίσια γενικής αναμόρφωσης της εφοδιαστικής αλυσίδας, κάτι που συμβαίνει σε κάθε προηγμένη εμπορευματικά πόλη της Ευρώπης.
Ο οργανωτικός χαρακτήρας δίνεται συνεχώς από το ΥΜΕ. Αρχικά με το νόμο 3710/2008 όπου διευκολύνει τη δημιουργία εμπορευματικών κέντρων. Με τη σύσταση μόνιμης επιτροπής για την εφοδιαστική αλυσίδα, με τη συμμετοχή παραγόντων του ΥΠΑΝ και του ΥΕΝ αναγνωρίζεται εμπράκτως η αναγκαιότητα ενιαίας αντιμετώπισης της εφοδιαστικής αλυσίδας. Στις κατά καιρούς εξαγγελίες των πρώην και νυν Υπουργών ΜΕ ορίζεται ως κεντρικός στρατηγικός στόχος «να καταστεί η Ελλάδα σημαντικό διεθνές διαμετακομιστικό και εμπορευματικό κέντρο για την ευρύτερη περιοχή».
Το ΥΠΑΝ καλείται να προσδώσει ανταγωνιστικά και οργανωτικά πλεονεκτήματα στις επιχειρήσεις εφοδιαστικής αλυσίδας που θα εισάγουν νέες δραστηριότητες και νέα επαγγέλματα στην επιβραδύνουσα ελληνική οικονομία καθώς και να διεκδικήσει μέσω της τρόικας, που περιλαμβάνει και τον Υπουργό ΠΕΧΩΔΕ, τις αναπτυξιακές υποδομές που απαιτούνται για τη μεταρρύθμιση στις εμπορευματικές μεταφορές.
Τα πολυεστιακά εμπορευματικά κέντρα σε συνδυασμό με την παράταση αδειοδότησης των εγκαταστάσεων διαμεταφοράς του 3710, φωτογραφίζουν την ένταξη των διαμεταφορικών επιχειρήσεων σε αυτά. Όμως, για να εφαρμοστούν αυτές οι διαδικασίες θα πρέπει να ξεκινήσουν να δομούνται πρώτα τα κύρια σώματα των εμπορευματικών κέντρων. Προσεγγίζοντας το διαμεταφορέα θα γίνει επίσης ευκολότερη η μετατόπιση των ροών από το οδικό και η ενίσχυση του σιδηροδρομικού δικτύου.
Δεν υπάρχουν αδιέξοδα, υπάρχουν λύσεις
Υπάρχουν πρακτικές λύσεις με χαμηλή οικονομική επιβάρυνση του προϋπολογισμού, ώστε να λειτουργήσει άμεσα ο εμπορευματικός διάδρομος μέχρι τα σύνορα. Οι υποδομές μπορούν να είναι άμεσα λειτουργικές με διορθωτικές παρεμβάσεις στις υπάρχουσες εγκαταστάσεις μέχρι την ολοκλήρωση των νέων, ενώ η οργάνωση της εφοδιαστικής αλυσίδας εφαρμόζεται ήδη σε πρακτικό επίπεδο από τους διαμεταφορείς.
Ζητούμε η θεσμική απεικόνιση και η χωροταξική διευθέτηση της μετεγκατάστασής μας να τύχουν οργανωμένης αντιμετώπισης από τα αρμόδια Υπουργεία, ώστε να μη χαθεί κι αυτή η αναπτυξιακή ευκαιρία της ελληνικής οικονομίας.
Η διαμεταφορά αποτελεί το οργανωτικό κομμάτι της εφοδιαστικής αλυσίδας, το κέντρο ελέγχου του συστήματος εφοδιασμού κάθε εμπορικής πράξης, το συνδετικό κρίκο μεταξύ κάθε άλλου εμπλεκόμενου. Συγκέντρωση και οργάνωση των υπηρεσιών εφοδιαστικής δεν μπορεί να ολοκληρωθεί χωρίς τη διαμεταφορά.
Είναι επιτακτική ανάγκη, λοιπόν, να οργανωθούμε, να ανασυνταχθούμε, να προσανατολισθούμε με εξωστρέφεια στις διερχόμενες εμπορευματικές ροές, αναπτύσσοντας παράλληλα το ελληνικό δίκτυο μεταφοράς, με την ΠΕΕΔ να παραμένει αρωγός σε κάθε προσπάθεια εκσυγχρονισμού της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Ι. Σιαμάς
Πρόεδρος Δ.Σ. ΠΕΕΔ